Terwijl we nog steeds door de vulkanische gebieden van Midden-Frankrijk razen, brengen we nog wat vonken mee. We hopen dat het peloton hetzelfde zal doen.
Zoals we al zeiden: vulkanen en vonken. Het lavagesteente zal niet heet zijn onder de wielen, maar geologisch gezien stroomde en vonkte de lava nog niet zo lang geleden in het landschap. Sommige vulkaankegels die de ‘Chaine des Puys’ vormen zijn slechts 7.000 jaar oud. De veel grotere slapende maar explosieve stratovulkaan Mont Dore is ‘slechts’ één tot drie miljoen jaar oud. Vanaf de fiets zien de rensters hier en daar een vulkaankegel in het landschap tijdens de klim naar de Mont Doré. De Puy de Sancy ten oosten van de Mont Doré is met 1885 m de hoogste vulkaan in het Centraal Massief.
Een spektakel
Tijdens het Quartair, dat ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden begon (en nog steeds voortduurt), was dit deel van Frankrijk het toneel van hevige vulkaanuitbarstingen. Ze werden gezien door prehistorische mensen in het Holoceen. Het type vulkanisme waarmee ze te maken hadden is vergelijkbaar met dat in IJsland of dat van de vulkaan Etna in Italië. Het was soms ‘effusief’ met lava fonteinen van basalt samenstelling die langzaam stromende rivieren van gesmolten gesteente produceerden. Maar soms was het ook explosief met enorme aswolken die hoog in de atmosfeer terechtkwamen. Pyroklastische’ stromen razen als een hete massa as en steen de berg af met alle gevolgen van dien. Meer hierover in etappe 9.
Links: Explosieve uitbarsting van de Etna 2018(http://www.abc.net.au/news/2018-12-27/mt-etna-eruptions-trigger-earthquake-in-sicily/106693). Rechts: Effusief vulkanisme op de Etna (Door Salvo Orlando, http://www.sicilylandscape.com
Een stratovulkaan zoals Mont Dore is een kegelvormige vulkaan die bestaat uit as, lavastromen en pyroclastische afzettingen. Omdat deze vulkaan al wat ouder is, hebben verwerings- en erosieprocessen de berg al afgerond. Het ziet er niet meer zo typisch uit als een vulkaan als de Etna.
Geochemisch onderzoek
Aan de Vrije Universiteit Amsterdam doen we onderzoek naar de samenstelling van vulkanisch gesteente om beter te begrijpen hoe een vulkaan werkt. Een vulkaan is eigenlijk onze enige toegang tot het gesteente onder de aardkorst waarop we leven, de mantel. Dat gesteente smelt en komt omhoog in de vulkaan. De uitwisseling van gesteente en ook gassen zoals CO2 tussen de mantel en de atmosfeer als gevolg van vulkanisme is belangrijk voor onze leefomgeving en ons klimaat. Vulkanen laten ons zien dat die uitwisseling varieert afhankelijk van waar de vulkaan zich bevindt ten opzichte van de tektonische platen. Er zijn nog veel vulkanen die geochemisch onderzocht moeten worden!
Pionier: Katia Krafft
Zoals vermeld in de blog bij Etappe 1, was Katia Krafft een pionier op het gebied van geochemie en vulkaanbewondering. Met haar passie voor het observeren van vulkanen gaf ze letterlijk haar leven voor de wetenschap en de samenleving.
Katia was Française en geboren in de Rijnvallei van de Elzas in 1942. Haar passie en inzicht in de mogelijke impact van vulkanen op de samenleving brachten haar ertoe om haar onderzoekswerk steeds meer in te ruilen voor wetenschapscommunicatieprojecten. Samen met haar man maakte ze onmogelijke reizen om het vulkanische spektakel vast te leggen en zo het nut maar ook het gevaar van vulkanen aan de bevolking over te brengen. Katia’s werk heeft gebieden rond actieve vulkanen vrijgemaakt en levens gered (bijvoorbeeld de uitbarsting van Pinatubo in 1991 op de Filipijnen). Helaas kwamen zij en haar man om in een pyroclastische aswolk tijdens de uitbarsting van de explosieve vulkaan Unzen in Japan in 1991.
De uitbarsting van de vulkanen in het centrale massief kan ook prehistorische mensen het leven hebben gekost. Net als Katia wilden ze het vulkaanspektakel van iets te dichtbij zien. Gelukkig zal een uitbarsting van een van de Franse vulkanen tijdens de Tour-etappe naar Mauriac niet gebeuren. Het vrouwenpeloton zal zelf voor de vonken moeten zorgen!
